Er zijn meer dan 7000 levende talen in onze wereld, maar hoeveel daarvan ken je eigenlijk? Daarom wil ik (minder bekende) talen in de spotlight zetten, sommige met miljoenen sprekers, sommige met maar een handjevol.  

In Nederland leren we vaak over de talen van Europa, maar dan hebben we het zelden over de dialecten. Hoeveel kleinere Europese talen ken je? We kennen allemaal wel het Fries en het Limburgs als Nederlandse dialecten, maar als we buiten Nederland stappen wordt het een stuk moeilijker.  

In deze blog schijnen we een spotlight op Bretons, een eilandtaal op het vasteland. 

 

Bretons is de enige Keltische taal die nog op het Europese vasteland gesproken wordt. Zoals je al hebt kunnen lezen is Bretons niet alleen Keltisch, maar specifiek Eiland-Keltisch. Bretons is namelijk in Frankrijk terecht gekomen via Britse migranten in de 5e en 6e eeuw. De meeste van deze migranten kwamen uit Cornwall, hierdoor lijkt Bretons het meest op het Cornish. De 5 andere overgebleven Keltische talen worden nog steeds gesproken in het Verenigd Koninkrijk en Ierland.  

Het Bretons is geclassificeerd als een zwaar bedreigde taal, nadat het aantal spreker van 1 miljoen naar 200.000 is gezakt in de tweede helft van de 20ste eeuw.   

Toch was Bretons lang geleden absoluut geen onbelangrijke taal. Het was tot de 12e eeuw de taal van de hogere klassen in de samenleving, waarna het de taal van het gewone volk werd toen de adel en bourgeoisie Frans gingen spreken.  

De Franse revolutie heeft veel invloed gehad op de marginalisatie van de Bretonse taal. Het idee van de revolutionairen was dat de voorstanders van het oude regime een voorkeur hadden voor het gebruik van dialecten om zo de informatieverspreiding naar de lagere bevolkingsklassen te kunnen beperken. Volgens het ‘plan Talleyrand’ moest enkel Frans geleerd worden om deze ‘corrupte’ dialecten uit te roeien en daarmee ook de resten van het feodalisme. 

Bretons is tegenwoordig niet alleen de enige Keltische taal op het Europese vasteland, maar ook de enige Keltische taal zonder overheidserkenning als officiële of regionale taal. Frankrijk stelt de Franse taal namelijk in hoog aanzien. In 1972 zei de Franse president Pompidou: “Il n’y a pas de place pour les langues et cultures régionales dans une France qui doit marquer l’Europe de son sceau.” “Er is geen plaats voor regionale talen en culturen in een Frankrijk dat Europa met zijn zegel moet kenmerken” 

Toch hebben de Bretonnen gevochten voor hun taal. Tegenwoordig is er een openbaar bureau voor de Bretonse taal (Ofis Publik ar Brezhoneg) dat zich bezighoudt met het bevorderen en ontwikkelen van het onderwijs en gebruik van de Bretonse taal in het dagelijks leven.  

Ook de Asterix en Obelix stripboeken zijn vertaald in het Bretons. Wat extra toepasselijk is aangezien hun dorp zich volgens het verhaal bevindt in wat wij nu Bretagne noemen. Ook klassieke stripverhalen als Kuifje, Peanuts en Yakari zijn in het Bretons te lezen. 

Weetjes

Songfestival 

Het Bretons wordt dit jaar voor de tweede keer vertegenwoordigd op het Songfestival. In 1996 was de taal te horen in Diwanit bugale van Dan Ar Braz & Héritage des Celtes. In 2022 is het te horen in Fulenn van Alvan & Ahez. In de video hieronder kun je mooi het verschil zien tussen Bretons en Frans in Fulenn.  

Dialecten 

Modern Bretons bestaat uit vier dialecten die overeenkomen met oude grenzen binnen Bretagne. Léonais, Corouaillais en Trégorrois zijn Noordelijke dialecten en lijken qua structuur en klanken relatief veel op elkaar. Zeker vergeleken met het vierde en zuidelijke dialect: Vannetais. Natuurlijk zijn er binnen ieder dialectgebied weer enorm veel kleine dialecten en varianten. Net als in Limburg kun je naar het volgende dorp lopen en een nieuwe taal ontdekken. 

Nu ken je weer een groter stukje van de prachtige verzameling talen die onze wereld te bieden heeft. 

Bronnen:  

Ethnologue. (n.d.). Breton. Geraadpleegd van https://www.ethnologue.com/language/bre 

Denez, P. (2013, September 17). Breton language. Encyclopedia Britannica. Geraadpleegd van https://www.britannica.com/topic/Breton-language 

Région Bretagne. (2019). Enquête socio-linguistique : qui parle les langues de Bretagne aujourd’hui ? Geraadpleegd  van https://www.bretagne.bzh/actualites/enquete-socio-linguistique-qui-parle-les-langues-de-bretagne-aujourdhui/  

Timm, L. A. (2000). Language ideologies in Brittany, with implications for Breton language maintenance and pedagogy. The Information Age, Celtic Languages at the New Millenium.  

Kuter, Lois (May 2004). “Breton – An Endangered Language of Europe”. Breizh.net.